Covid_19 ve göz hastalığı
Covid_19 ve göz:
Bilgi güvenliktir…
SARS CoV-2’ ye genel bakış:
Covid_19 (SARS CoV-2) 2019’da ortaya çıkan ve günümüzde tüm dünyayı etkileyen bir salgındır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), önce virüsü “yeni koronavirüs” olarak adlandırmış, sonra isimlendirmeyi revize temiştir. SARS CoV-2 tek sarmallı pozitif, zarflı bir RNA beta virüsüdür. Virüsü ilk tanımlayan da Çin’in Huan şehrindeki Li Wenliang adında bir göz doktorudur. Virüsü belirti göstermeyen glokomlu bir hastasından almış ve 7 Şubat 2020’de yaşamını kaybetmiştir.
Pandemide kırmızı göz (konjunktivit) le ilgili yayınlar olması, virüsün göz salgılarıyla alınabileceği, belki de vücuda giriş yerinin göz olabileceği konularını gündeme getirmiştir (Bu güne dek gözde başlayan 3 vaka bildirildi). 2003’deki SARS CoV salgınında gözyaşında virüs bulunmuştur ve gözü korumadaki yetersizliğin, virüs bulaşmasıyla ilgili olabileceği bildirilmiştir. SARS Cov-2 pandemisinde, gözyaşından yapılan PCR analizlerinde sars Cov-2 ye ait nukleotidler (çekirdek parçacıkları) gösterilmiştir. Virüsün gözyaşında yüksek düzeylerde olmadığı biliniyor olsa da, daha kapsamlı çalışmalara ihtiyaç vardır.
Konuşma, öksürme, hapşırma ile vürüs damlacıkları havaya yayılır ve göz mukozasının epitel hücreleri de böylece virüse maruz kalır. Bu nedenle virüsün göyaşı kanallarıyla buruna, oradan da üst solunum yollarına yayılabileceği düşünülmektedir. ACE2 reseptörleri ve bunların gözün yüzeyinde bulunması, konjunktivitin nedenini açıklar. Yine de, göz yüzeyinde (mukoza) ACE’ reseptörlerinin varlığı kesin değildir; gözdeki savunma hücrelerinin enflamasyon durumunda yaptığı salgıların da bu kırmızılığa yol açabileceği düşünülmektedir. Virüs epitele bağlanıp hücreye girdikten sonra kendi RNA’sını kopyalar ve gözyaşı kanalıyla üst solunum yollarına yayılır. Bazı durumlarda direkt olarak üst solunum yollarından buruna ve akciğerlere yayılır (primer viremi).
Virüsün göze ulaşma şekli çok çeşitlidir:
Damlacık enfeksiyonu
Aerosoller
Elin göze değmesi
Nozokomial (bulaşma, kullanılan göz aletlerinden)
Retrograd, burundan gözyaşı kanalıyla göze
Kan yoluyla göz damarlarına ulaşarak
Gözde ne oluyor ?
Kırmızı gözün ne kadar yaygın olduğu düşünüldüğünde, Covid’li bir hastayı ilk gören kişiler göz doktorları olabilir.
Coronavirüs hayvanlarda yaygın olarak bulunan ve uveit, retinit, konjunktivit, vaskülit , optik nevrit yapan bir virüstür. Fakat insanlarda göz bulguları hafif geçer. Hatta bir kısmının önemsenmeden geçtiği va bildirilmediği düşünülür. Diğer viral konjunktivitlere benzeyen “folliküler” tarzda bir konjunktivit görülür. Kızarma, sulanma, yaşarma, batma, kamaşma, göz ağrısı ve kapaklarda hafif şişlik en çok bildirilen göz belirtileridir. Bulanık görme, kanama, keratit, lenf bezlerinde şişlik bildirilmemiştir. İyi bir sorgulamayla doğru tanı konulabilse de diğer göz muayenelerinin yapılarak başka hastalıkların ekarte edilmesi önemlidir.
Tedavi uzaktan yapılabilir. Basit suni gözyaşı, rahatlatıcı merhemler ve soğuk pansuman genellikle yeterlidir. İkincil enfeksiyonlardan korunmak için antibiyotikli göz damlaları da duruma göre kullanılabilir.
Göz doktorları çok yakın mesafede çalıştıkları için, yüksek risk grubundadırlar. Mümkün olduğunca muayene esnasında az konuşulmalıdır. Basit şikayetler için muayeneye gitmek uygun olmaz. Bazı muayene ve ameliyatlar ertelense bile, retina dekolmanı, ağır enfeksiyonlar, uveit, göz acilleri ve yaralanmalar ertelenemez. Bu durumda uzaktan telefon görüşmeleri tercih edilmeli ve hangi hastanın acil olduğu konusunda uzman görüşü alınmalıdır. Yaşlı hastaların çok sık muayeneye gelmesi istenmez.
En önemli sorular:
Ateş, öksürük, nefes darlığı var mı ?
Yabancı ülkeye seyahat var mı ?
Covid_19 geçiren bir hastayla temas var mı ?
Bunlar varsa hasta izole bir odada, tam korumayla muayene edilmeli ve daha sonra tedavi için bir medikal ekibe yönlendirilmelidir.
Covid_19 ve aşılar: Yolun neresindeyiz, Prof. Dr. Ferda Kaleağasıoğlu’ndan dinleyin.
Hastalara öneriler:
Mümkünse kontakt lens kullanmayın
Makyaj yapmayın
Gözlük / güneş gözlüğü kullanın
Klinik muayenede en az üç metre mesafe sağlamak mümkün olmadığı için, en çok etkilenen branşlar göz doktorları, kulak burun boğz uzmanları ve anestezistlerdir. Şu anda el hijyeni, N95 maske ve kişisel korunma tedbirleri öne çıkmış görünüyor. Ayrıca Muayene cihazlarının sterilizasyonuna dikkat edilmeli ve muayene aletleri paylaşılmamalıdır.
Referanslar:
1-Unfolding COVID-19: Lessons-in-Learning in Ophthalmology, Ranju Kharel Sitaula, Anadi Khatri, MK Janani, Rajendra Mandage, Soumen Sadhu, HN Madhavan, Madan Prasad, Upadhyay, Jyotirmay Biswas, Clinical Ophthalmology 2020:14 2807–2820
2- Ophthalmic Manifestations Of Coronavirus, Katherine Hu; Jay Patel; Bhupendra C. Patel., August 8, 2020